Polskie Państwo Podziemne w depeszach do rządu RP Stanisława Mikołajczyka w Londynie 1943-1944

Opis

Kielce-Warszawa 2012, s. 224.

Książka wydana przez Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie oraz Wszechnicę Świętokrzyską w Kielcach.

Publikacja poprzedzona została wtępm oraz biogramami Władysława Banaczyka i Pawła Siudaka, bowiem to dzięki nim zachowały się dokumenty rządu Stanisława Mikołajczyka. Komplet depesz z lat 1943-1944 zarchiwizował lierownik Wydziału Krajowego w MSW – Paweł Siudak na polecenie ministra Władysława Banaczyka. Po dymisji rządu Stanisława Mikołajczyka wszyscy ludowcy pełniący funkcje w rządzie zostali zwolnieni przez nowego premiera Tomasza Arciszewskiego.

Początkowo depesze – o których mowa – znalazły się w posiadaniu prof. Stanisława Kota – znakomitego historyka. Po jego wyjeździe ze Stanisławem Mikołajczykiem i Pawłem Siudakiem do kraju materiały archwialne zostały przeniesione do siedziby władz SL na Uchodźstwie w Londynie i zostawione pod opieką Franciszka Wilka, prezesa NKW PSL w Wielkiej Brytanii i redaktora „Jutra Polski”.

Pierwsza partia dokumentów z archiwum prof. S. Kota dotyczących lat 1939-1941 przekazana została w 1969 r. Zakładowi Historii Ruchu Ludowego w Warszawie.

W zespole przekazanych do kraju dokumentów znalazły się bezcenne dla historyków depesze Centralngo Kierownictwa Ruchu Ludowego. Depesze z lat 1943-1944 do depesze wysyłane przez czołowych przedstwicieli Polskiego Państwa Podziemnego do rządu RP na uchodźstwie. Gromadził je Władysław Banczyk, minister spraw wewnętrznych w rządzie S. Mikołajczyka.

Niniejsza książka zawiera 78 depesz obejmujących okres od 24 czerwca 1943 do 3 sierpnia 1944r. Dwie pierwsze depesze wysyłane były jeszcze do Stanisława Mikołajczyka jako wicepremiera . Następne, po objęciu funkcji premiera 14 lipca.

Publikowane depesze dotyczą głównie okupacji kraju jako niezwykle tragicznego okresu w dziejach narodu polskiego. Ukazują one w nieco innym niż dotychczas świetle sprawy funkcjonowania Polskiego Państwa Podziemnego. Odbijają się tam jak w zwierciadle zagrożenia Polski utratą suwerenności i poszukiwania opaqrcia u swoich sprzymierzeńców na Zachodzie , czy też informacje o metodach terroru hitlerowskiego, masowych egzekucjach i łapankach ludności polskiej, wyczerpanej już fizycznie i psychicznie przedłużającą się wojną. Wiele informacji zawartych w depeszach dotyczy wkraczania na ziemie polskie pierwszych oddziałów armii sowieckiej.

Większość depesz ma charakter tajny lub ściśle tajny. Przy opracowywaniu depesz autorzy kierowali się zasadami, przyjętymi ogólnie przy edytowaniu dokumentów. Pisownia i ortografia zostały uwspółcześnione. Wszelkie uzupełnienia w tekście opatrzono nawiasami kwadratowymi. Natomiast w nawiasach zwykłych znajdują się informacje od autorów depesz, w tym nie odkodowane szyfry.