Franciszek Maria Lanci

W 1825 r. Mistrz wezwany został do Polski przez Stanisława Małachowskiego celem wykonania w rezydencji Małachowskich w Końskich różnych prac architektonicznych. Artysta budował i przebudowywał w stylu neogotyckim niektóre kościoły wielkopolskie, a na zamówienie Edwarda Raczyńskiego zaprojektował „Kaplicę Złotą” przy katedrze w Poznaniu, w stylu nawiązującym do architektury gotycko-bizantyjskiej, przeznaczoną na pomieszczenie sarkofagu i posągów Mieszka I i Bolesława Chrobrego.

W zakresie budownictwa kościelnego na ogół zajmował się restaurowaniem starych budowli na zrębie istniejących murów, nadając im przeważnie szatę neogotycką, m.in. kościoły w: Pempowie k. Poznania, Borkowicach, Zatorze. W dowód uznania za te prace Lanci otrzymał od papieża Piusa IX w 1852 r. Order Złotej Ostrogi dający mu tytuł „kawalera”, którego stale używał. Jego osiągnięcia architektoniczne potwierdziło również nadanie mu w 1857 r. dyplomu budowniczego III klasy, bez składania egzaminów.

Pod koniec 1830 r. Lanci przybył do Krakowa. Najpierw odrestaurował groby królewskie na Wawelu, potem opracował projekt sarkofagu T. Kościuszki w krypcie św. Leonarda pod Katedrą. Na zlecenie senatu Wolnego Miasta Krakowa opracował projekt przebudowy zamku wawelskiego w stylu neogotyckim, który nie został jednak zrealizowany. W tym czasie wykonał wiele prac w pobliskich miejscowościach, głównie przebudowy i odbudowy starych zniszczonych zamków średniowiecznych (w Będzinie, w Zatorze k. Oświęcimia, w Zagórzanach k. Gorlic).

Postępująca w I poł. XIX w. industrializacja kraju wywołała powstawanie nowych ośrodków fabrycznych. Około 1837 r. Lanci został powołany do Dąbrowy Górniczej gdzie wybudował całe osiedle domów mieszkalnych dla górników i robotników, szpital i pomieszczenia administracyjne. Architekt zaprojektował też pałac w Zameczku, grobowiec Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego w katedrze płockiej oraz wiele will, dworków i innych budowli o różnym przeznaczeniu.

W 1844 r. mistrz przybył do Warszawy. Jego twórczość tutaj jest bardziej różnorodna i obejmuje: pałace, wille, kamienice, bazary, kościoły budynki o przeznaczeniu gospodarczym przy rezydencjach magnackich. Wznosząc domy przy ul. Mazowieckiej 9 i ul. Wareckiej 7 (nie istniejące dziś) zapoczątkował charakterystyczny dla architektury warszawskiej typ kamienicy czynszowej w stylu renesansowym.

Na zlecenie właściciela Wilanowa – Augusta Potockiego architekt podjął w l. 1845-55 wielki program przebudowy i rozbudowy rezydencji. W tym też czasie wykonał kilka prac dla wsi wchodzących w skład klucza wilanowskiego (Służew, Osieck, Natolin), m.in.: przebudowa kościoła w Służewie i prawdopodobnie pałacu w Falentach, projekt Żółtej Karczmy. Od 1863 r., ze względu na zły stan zdrowia (stopniowa utrata wzroku), Lanci przestał przyjmować zamówienia. Zmarł 27 XI 1875 r. w swoim mieszkaniu przy ul. Widok w Warszawie.