Księga żywota mego. Kartki z życiorysu wiejskiego nauczyciela

Opis

Warszawa 2020, s. 198[2] + foto.

„Aby właściwie docenić rolę seminariów nauczycielskich w kształceniu nauczycieli szkół powszechnych w II Rzeczypospolitej, należy uzmysłowić sobie, jaki stan oświaty powszechnej Polska odziedziczyła po 123 latach niewoli. Nie będzie przesadą, gdy użyje się tutaj słowa, że był to stan tragiczny. Szczególnie odnosiło się to do ziem byłego zaboru rosyjskiego. Przed wybuchem I wojny światowej na terenach byłego Królestwa Polskiego, gdzie w wieku szkolnym było prawie 2,5 mln dzieci, uczyło się zaledwie około 370 tysięcy. Zajęcia prowadziło około 7,6 tys. nauczycieli, co
pokrywało zaledwie 25% istniejących potrzeb. Zdecydowanie lepszy poziom scholaryzacji był na ziemiach zaboru pruskiego i austriackiego. Szczególnie sprzyjająca sytuacja była w Galicji po 1867 roku, gdzie – korzystając z praw autonomicznych w ramach monarchii austro-węgierskiej – istniały warunki kształcenia dzieci w polskim języku wykładowym. W zaborze pruskim – po zwycięskiej wojnie z Francją w 1871 roku – Berlin […]”.

fragment z książki

„Domeną historyków są źródła pisane. Badacze zajmujący się polskim średniowieczem dysponują stosunkowo niewielką liczbą dokumentów, które wciąż odczytują na nowo. Jakże często spierają sięo znaczenie poszczególnych wyrazów, by wspomnieć słynne watykańskie polonicum zaczynające się od słów: „Dagome iudex”. Im bliżej czasów nam współczesnych baza źródłowa staje się coraz obszerniejsza. Prawdziwy wysyp źródeł nastąpił w dwóch ostatnich stuleciach. Ale też, o czym należy pamiętać, polskie bogactwo źródłowe w znacznym stopniu uległo zagładzie. Archiwum Główne Akt Dawnych, prawdziwa kopalnia dokumentów z minionych wieków, zostało w latach II wojny światowej unicestwione w 95 procentach. Oprócz gromadzonych w archiwach, bibliotekach, instytucjach kultury, by wspomnieć sławne o lwowskim rodowodzie Ossolineum mieszczące się od lat powojennych we Wrocławiu, są też źródła wyjątkowej rangi, do których historycy nie sięgają zbyt często z całkiem prozaicznej przyczyny. Po prostu dlatego, że nie wiedzą o ich istnieniu. […]”.

fragment z Posłowia L. Kaczanowskiego

Spis treści

J. Mazurek, Kształcenie nauczycieli szkół powszechnych w II RP…

Nota edytorska…

S. Makulski, Księga żywota mego…
Aneks nr 1, Wykaz rodzinny nauczycieli w szkołach polskich

Wkładka zdjęciowa

L. Kaczanowski, Księga żywota mego, czyli pamiętnik udokumentowy…