Mazowsze – Polska – Polonia w walce o niepodległość. Studia i szkice z lat 2000-2021

Opis

Warszawa 2022, s. 603, nlb. 3.

Publikacja Mazowsze – Polska – Polonia w walce o niepodległość. Studia i szkice z lat 2000-2021, autorstwa prof. dr hab. Janusza Szczepańskiego została wydana pod redakcją: dr Janusza Gmitruka, dr Beaty Michalec, dr Tadeusza Skoczka.

Niniejszy tom studiów i szkiców, prezentujący 31 opracowań prof. Janusza Szczepańskiego z lat 2000–2021, nawiązuje do trzech głównych nurtów Jego badań nad problematyką niepodległościową. W ich zakres wchodzą: postawy społeczeństwa ziem polskich i Mazowsza wobec walk o niepodległość w latach 1794–1918, podczas wojny 1920 r. i bolszewickiego najazdu oraz wkład Polonii w odzyskanie niepodległości przez państwo polskie.

Artykuły zawarte w pierwszym z trzech bloków tematycznych ilustrują zmagania o niepodległość z udziałem społeczeństwa Mazowsza, począwszy od insurekcji kościuszkowskiej, wojen epoki napoleońskiej, powstań: listopadowego i styczniowego, aż po wydarzenia lat 1905–1907 oraz I wojny światowej.

Artykuły zamieszczone w dziale II studiów i szkiców prof. Janusza Szczepańskiego stanowią okazję nie tylko do charakterystyki działań militarnych wojny 1920 r., ale przede wszystkim do ukazania zaangażowania poszczególnych warstw społeczeństwa II Rzeczypospolitej i Mazowsza w walkę z bolszewickim najazdem.

Ostatni z działów omawianej publikacji książkowej Janusza Szczepańskiego nawiązuje do ogromnego wkładu w walkę o odzyskanie niepodległości Polonii, mającej także „mazowieckie korzenie”.

Prof. dr hab. Janusz Szczepański ukończył studia historyczne w 1973 roku na Uniwersytecie Warszawskim. Na tej samej uczelni obronił pracę doktorską w 1980 roku. Wybitny uczony, w dalszych etapach swojej kariery naukowej prowadził intensywne badania nad problematyką walk o niepodległość państwa polskiego. Nieustanne zgłębianie wiedzy, a ponadto realizacja tematów badawczych przyniosły efekty w postaci uzyskania w 1996 roku stopnia doktora habilitowanego, w 2001 r. – profesora tytularnego, a następnie w 2008 r. – tytuł profesora zwyczajnego.

Profesor Janusz Szczepański przez wiele lat był silnie zaangażowany w rozwój dydaktyczno-akademicki jako wykładowca na Uniwersytecie Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie (Instytut Historii) oraz Wydziale Historycznym Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku. Podczas pracy w ośrodkach akademickich wypromował 24 doktorów i ponad 500 magistrów i licencjatów.

Jeśli chodzi o przeprowadzone badania naukowe o tematyce niepodległościowej, Profesor Janusz Szczepański, realizował wiele projektów naukowych oraz przeprowadził kwerendy archiwalne w Rosji, Białorusi, Ukrainie, Litwie, Izraelu, Wielkiej Brytanii, Francji. Jest członkiem komisji powołanych do przeprowadzenia przewodów profesorskich, habilitacyjnych, doktorskich na uczelniach w całym kraju.

Prof. dr hab. Janusz Szczepański podczas dotychczasowej kariery naukowej pisał artykuły oraz publikacje związane z dziejami politycznymi i społeczno-gospodarczymi ziem polskich w XIX-XX wieku. Uczony w swoich monografiach przedstawił problematykę m.in. historii ośrodków miejskich, mniejszości narodowościowo-wyznaniowych, w tym ludności żydowskiej, emigracji zarobkowej za Ocean, skupisk polonijnych. W jego dorobku naukowym można znaleźć publikacje, które zostały poświęcone dziejom walk o niepodległość. W swoich rozważaniach, Profesor Janusz Szczepański, skupia się głównie na okresie insurekcji kościuszkowskiej, wydarzeniach wojny polsko-sowieckiej oraz Bitwie Warszawskiej w 1920r, oraz historii walk o niepodległość na terenie Mazowsza.

Podczas swojej kariery naukowej Profesor Janusz Szczepański był nagradzany za swoje publikacje książkowe. Monografia Społeczeństwo Polski w walce z najazdem bolszewickim 1920 roku, w 2001 r. została uznana za najlepszą książkę w Polsce o tematyce niepodległościowej. Podczas XII Targów Książki Akademickiej „ATENA” 2005 w Warszawie publikacja Społeczność żydowska Mazowsza w XIX-XX  otrzymała główną nagrodę w konkursie na najlepszą książkę akademicką.

Prof. Janusz Szczepański był redaktorem naukowym publikacji, m.in. tomów III-IV syntezy Dziejów Mazowsza. Przez wiele lat członek redakcji „Rocznika Mazowieckiego” i „Studiów Mazowieckich”. Realizując projekty badawcze Pan Profesor intensywnie analizował tematykę poświęconą postawom poszczególnych warstw społeczeństwa II Rzeczypospolitej wobec bolszewickiego zagrożenia w 1920r. Szczególne znaczenie – dla popularyzacji oraz badań naukowych w dziedzinie historii wojny 1919-1920 – mają publikacje Wojna 1920 roku na Mazowszu i Podlasiu (1995), Społeczeństwo Polski w walce z najazdem bolszewicki 1920 roku (2000), Mazowsze Północne podczas najazdu bolszewickiego 1920 roku (2020), Władze i społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej wobec bolszewickiego zagrożenia w 1920 roku (2022).

Dokonania naukowe Pana Profesora są niezwykle cenne dla rozwoju i popularyzowaniu wiedzy dotyczącej problematyki niepodległościowej. Warto w tym miejscu podkreślić fakt, iż oprócz napisaniu wielu publikacji, prof. dr hab. Janusz Szczepański w istotny sposób przyczynił się do  intensyfikacji badań naukowych w Polsce.

Przez wiele lat był kierownikiem pułtuskiego Oddziału Archiwum Państwowego m.st. Warszawy. Ponadto Profesor Janusz Szczepański wraz z innymi pomysłodawcami utworzył Stację Naukową Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych im. Stanisława Herbsta w Pułtusku oraz był kierownikiem tej placówki naukowej. W późniejszych latach przyczynił się do powołania Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Pułtusku, pełniąc przez wiele lat funkcję jego prezesa. Ponadto był również prezesem Pułtuskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego.

Tekst pochodzi ze strony internetowej Muzeum Niepodległości