Profil Wydawnictwa
Wydawnictwo Biblioteka Iberyjska utworzone zostało w 2006 r. przez Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego i Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW. Swoją działalność zainaugurowało dwujęzycznym tomem Fernando Pessoy pt. „Przesłanie” (Mensagem). W Bibliotece Iberyjskiej ukazują się dzieła związane z obszarem kulturowym iberyjskim i iberoamerykańskim, a także luzofońskim (czyli dotyczącym ośmiu niezależnych dziś krajów języka portugalskiego), a przede wszystkim z jego polskimi kontekstami. Jest jedynym w Polsce i jednym z nielicznych w świecie wydawnictw, które profesjonalnie zajmuje się upowszechnianiem na poziomie akademickim wiedzy o tym odległym i jednocześnie egzotycznym świecie. Wydawane publikacje ukazują się w czterech językach: angielskim, hiszpańskim, polskim i portugalskim.
Rozległy kontekst geograficzny i historyczny oraz uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne tego regionu powodują, że w publikacjach wydawanych w Bibliotece Iberyjskiej staramy się odpowiedzieć na wiele pytań o różnym zakresie ogólności i ważności. Przede wszystkim o naturę procesów integracyjnych, scalających w szersze układy społeczne różnorodne komponenty, elementy składowe, głównie rasowe, etniczne, regionalne i wyznaniowe. Szukamy odpowiedzi na pytania: czy właściwe jest charakteryzowanie obszaru wspólnoty religii, języka, tradycji i wynikających z niej wartości, wspólnoty obyczajów, mianem cywilizacji Iberoamerykańskiej? Czy istnieje specyficzna dla tych państw duchowość, mentalność, przejawiająca się w mistycyzmie, irracjonalizmie i dążeniu do wspólnotowości? Jak wielki wpływ na świat Iberoamerykański „wariant” procesów integracyjnych, w tym narodotwórczych, wywierają procesy amalgamacji rasowej? Jaką pozycję zajmują w Iberoameryce, cechujący się mieszanym pochodzeniem rasowym, Metysi, Mulaci i Murzyni? Jaką rolę odegrało w kształtowaniu kultur i cywilizacji Iberoamerykańskiej państwo? Czy można mówić o instytucji państwa narodowego, czy właściwsze jest posługiwanie się pojęciem społeczeństwa obywatelskiego?
Wiodącymi dziedzinami wydawnictwa Biblioteka Iberyjska jest literaturoznawstwo, historia z socjologią i językoznawstwo. Publikowane przez wydawnictwo dzieła, mimo że w większości powstały na zachodnich rubieżach Europy lub do nich się odnoszą, a nawet sięgają jeszcze dalej, do Latynoameryki i Afryki, stanowią dla nas jeden z wielu możliwych kluczy do lepszego zrozumienia odległych krajów, ich języka, historii, kultury oraz ich mieszkańców. Warto wspomnieć, że niezrozumienie odmienności odkrywanych przez Europejczyków kultur, rywalizacja między mocarstwami Starego Świata o nowe ziemie i ich bogactwa połączona z technologiczną przewagą militarną doprowadziły do eksterminacji 80% społeczności rdzennych na obszarze Ameryk i niewiele mniej w Afryce. Ich świat, w oczach Europejczyków, był „światem bez historii”, pozbawionym dziedzictwa i bogatej przeszłości.
Podstawowym wyzwaniem dla krajów świata Iberoamerykańskiego przez wiele dziesięcioleci był sposób pokonywania drogi od społeczeństw tradycyjnych do nowoczesnych, agrarnych do industrialnych, elitarnych do egalitarnych, autokratycznych do demokratycznych. Specyfika kulturowa, podłoże filozoficzne, dziedzictwo i tradycja latynoamerykańska, łączące w sobie wpływy europejskie, indiańskie i afrykańskie, nie pozwalały na proste naśladownictwo czy przejmowanie wzorów z krajów wysokorozwiniętych. Na drodze tej istniało, zdaniem wielu autorów, zbyt wiele barier, które utrudniały lub samorozwój uniemożliwiały, prowadząc do pogłębienia niedorozwoju. Jedną z proponowanych dróg wyjścia z tego zaklętego kręgu były idee liberalizmu, które nie naruszając podstaw funkcjonowania systemu politycznego i struktury społecznej, widziały potrzebę włączenia się w nurt globalizacji przez otwarcie gospodarek. Zapewnić to miało wzrost gospodarczy, który miał prowadzić do transferu korzyści, zgodnie z teorią trickle down economics, do wszystkich warstw i grup społeczeństwa.
Publikowane przez Bibliotekę Iberyjską prace wpisują się w poszukiwanie użytecznego, czyli prawdziwego w opisie i skutecznego eksplanacyjnie schematu rekonstrukcji przebiegu procesów integracji społecznej, kulturowej, politycznej i ekonomicznej. Stanowią także próbę odpowiedzi na pytanie o narodową swoistość kultury, jakże ważną w dzisiejszych czasach. Zainteresowanie własnym rodowodem, samoświadomość zakotwiczona w indywidualnej i zbiorowej pamięci jest w dzisiejszych czasach elementem naszej tożsamości. Ale czymże jest własna tożsamość, jeśli nie przegląda się w lustrze tożsamości Innego – la question de l’autre – by przywołać Tzvetana Todorova? Badania nad tożsamością nie są przecież jedynie dziedziną archeologii wiedzy, ale również dziedziną tworzenia nowych jej archiwów, m.in. poprzez nawiązanie kontaktu z inną pamięcią, innym doświadczeniem historii, inną wizją przeszłości i kreacją przyszłości.
