Ruch ludowy a Kościół rzymskokatolicki w latach II Rzeczypospolitej

Opis

 Warszawa 2002 r.; s. 500 + foto.

Książka wydana przez Ludową Spółdzielnię Wydawniczą oraz Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego. Książka składa się z 6 rozdziałów:

I. Miejsce i rola religii oraz Kościoła w świadomości chłopów polskich przed odzyskaniem niepodległości.

Książce nadano układ problemowo-chronologiczny. Wprowadzenie rozdziału wstępnego miało na celu przedstawienie miejsca oraz roli religii i Kościoła w świadomości chłopów polskich przed odzyskaniem niepodległości, a także zarysowanie walki hierarchów Kościoła z ruchem ludowym przed 1918 rokiem. Potrzebne (ze względu na konieczność zrozumienia przez czytelników dalszych rozdziałów) stało się także omówienie wieloletniego zatargu czołowego przywódcy ruchu ludowego Wincentego Witosa z biskupem tarnowskim Leonem Wałęgą. Spór ten miał poważny wpływ na stosunki ludowców z hierarchą Kościoła i klerem nie tylko w diecezji tarnowskiej.

II. Ruch ludowy a Kościół katolicki w okresie narodzin II Rzeczypospolitej (1918-1922).

Rozdział II poświęcono relacjom pomiędzy stronnictwami ludowymi a Kościołem w pierwszych latach niepodległości. Omówiono w tym rozdziale walkę przedwyborczą w latach 1918-1919 i 1922, w której Kościół stanął aktywnie po stronie partii prawicowych, jak również przedstawiono miejsce Kościoła i religii w myśli programowej oraz publicystyce stronnictw chłopskich. Niezwykle ważnym zagadnieniem było też odzwierciedlenie tych kwestii w myśli konstytucyjnej ludowców, a także ich stosunku do tak drażliwych spraw jak opłaty za posługi duchowe czy prawa patronatu.

III. Ludowcy wobec reformy rolnej dóbr kościelnych w latach 1919-1925.

Rozdział ten dotyczy jednej z najbardziej kontrowersyjnych kwestii czyli stanowiska ludowców wobec reformy rolnej dóbr kościelnych. Rozdział ten zamyka zasadniczo cenzura roku 1925 – podpisania Konkordatu ze Stolicą Apostolską.

IV. Ludowcy a Konkordat ze Stolicą Apostolską z 1925 roku.

Rozdział ten dotyczy lat 1922-1931, chociaż nadano mu tytuł Ludowcy a Konkordat ze Stolicą Apostolską z 1925 roku, czyli dominującego w tym okresie aktu prawno-międzynarodowego w stosunkach z Watykanem i Kościołem katolickim w Polsce. Nieodzownym stało się cofnięcie do roku 1920, gdyż to pierwszy gabinet W. Witosa zainicjował prace nad układem ze Stolicą Apostolską.

V. Stronnictwo Ludowe a Kościół rzymskokatolicki w latach 1931-1939.

Rozdział piąty poświęcono w całości miejscu Kościoła katolickiego w programach i działalności Stronnictwa Ludowego w latach 1931-1939 oraz tak kardynalnym, pomijanym w historiografii kwestiom jak przyjęcie przez Kościół nowego stanowiska w kwestii agrarnej, dopuszczającego parcelację przymusową wielkiej własności ziemskiej ze względów „społecznych” i problematyka święcenia sztandarów ludowych.

VI. Ruch młodowiejski a Kościół.

Rozdział ostatni charakteryzuje wzajemne relacje Kościoła i ruchu młodowiejskiego