Protokoły rządów Wincentego Witosa, t.1: Rząd Obrony Narodowej (1920-1921)

Opis

Warszawa 2022, s. 438.

Wstęp:

”U zarania niepodległości sytuacja wewnętrzna i zewnętrzna Polski była niezwykle skomplikowana. Trudności gospodarcze, budowa administracji wraz z nowymi regulacjami prawnymi, walka o korzystne granice krajobraz konflikt militarny z Rosją bolszewicką determinowały życie młodego państwa. Atmosferę polityczną w pierwszych kilkunastu miesiącach niepodległości panował chaos. Poszczególne grupy społeczne starały się wobec Sejmu Ustawodawczego i rządu akcentować jak najdobitniej swoje oczekiwania, stosując najprzeróżniejsze formy presji. Władzę wykonawczą charakteryzowała słabość. Pozbawiona była bowiem stałej większości w Sejmie. Od listopada 1918roku do momentu powstania 24 lipca 1920 roku Rządu Obrony Narodowej (premierem został Wincenty Witos) istniały aż cztery Rady Ministrów. Obok braków jedności politycznej wątpliwy był dobór ministrów. Kierowanie resortami powierzano często osobom bez większego doświadczenia politycznego i administracyjnego, a czasem wręcz w wyniku zbiegu okoliczności. W wyjątkowo dramatycznej sytuacji państwa, zagrożenia nie tylko bytu narodowego, ale utraty mienia, życia i tożsamości polskiej, nadchodzących rejonu walk okrucieństwach bolszewickich żołnierzy, pastwiących się nad bezbronną ludnością cywilną, bez względu na wiek i płeć, szczególnie mordowania polskich ziemian i palenia dworów- dojrzewała koncepcja powołania Rządu Obrony Narodowej. Premier Władysław Grabski podjął jeszcze ostatnią próbę rozwiązania dyplomatycznego konfliktu polsko-bolszewickiego. Udał się 6 lipca 1920 roku do Spa na konferencji we Francji, Wielkiej Brytanii i Belgii w sprawie spłaty zobowiązań niemieckich, gdzie prosił o wsparcie dla Polski w wojnie z bolszewikami. Decyzje podjęte w Spa 10 lipca były jednak nie korzystne dla Polski. Mocarstwa zgodziły się na dyplomatyczną interwencję, ale zakłady w toku dalszych negocjacji m.in. utratę Wilna na rzecz Litwy oraz niezgodną z polskimi aspiracjami granicę z Czechosłowacją. Spotkało się to z krytyką polskiego społeczeństwa. ” […]